Welsh Journals

41* ¥ €4 l[Gellir anfon 4 trwy y post am geiniog; a dymunol fyddai cael anfon 4, 8, &c, os gettir.] Rhif. XIX. HYDREF 1, 1862. ris %■ CYNNWYSIAD. Eisteddfod Caernarfon...... 141 Geiriadur Cerddoriaeth...... 143 Joseph Haydn........ 143 Sawd neu Isalaw....... 144 Yr Eisteddfod a Cherddoriaeth 145 Gramadeg Cerddoriaeth...... 145 Newyddion Cerddorol...... 147 y GERDDORIAETH. " Y Wenynen." G-an Mr. J. Ambrose Lloyd. EISTEDDFOD CAERNAEFON. Dyma yr Eisteddfod Genedlaethol gyntaf y cawsom yr anrbydedd o fod yn bresennol, a dichon mai nid hollol blentynaidd fyddai i ni ysgrifenu ycbydig am yr argraph a adawodd ar ein meddwl. Dywed pawb ei bod yn un boblogaidd a Uwyddiannus yn mhob ystyr. Credwn fod dewisiad y pwjdlgor o'r ìlywyddion yn hynod bapus ; yr oeddynt yn gaìlu mwyn- hau eu bunain yn berfl'aith ddedwydd yn nifyrwch a gwyl- iau cenedlaethol y werin; a diau fod araeth agoriadol y llywydd ddydd Iau, sef maer Caeruarfon, o ran mater a thraddodiad, yn un o'r petliau goreu a wrandawsom gan lywydd er ys blynyddoedd ; mae meddwl a dawn gan y dyn hwnw i Taddau anghyffredin. Gwelsom yn yr Eis- teddfod bersonau ag yr oeddym yn gyduabyddus â'u banes ac â'u gweithiau yn fiaenorol, eithr heb erioed gael y fraint o fwynhau cydnabyddiaeth bersonol âg un o honynt. Talhaiarn, druan o hono, gresyn fod y gowt yn ei fiino ; jolìy fellow ydyw bob modfedd—ni ddigwyddodd i ni ei weled o'r blaen ; ac er ei holl afiechyd i gyd, gadawodd ar- graph ffafriol am dano fel dyn, bardd, agwr boneddigar ein meddwl. Prysured wellhau ; mae ganddo allu a dy- lanwad i chwareu ar serchiadau y Cymry tu hwnt i'r cy- ffredin, a bydded gwerthiaut da ar yr ail gyfrol ddigrif, swynol, a Thalhaiarnaidd a ddygwyd allan ganddo. Cyfar- fua8om y tro^cyntaf âg amryw ereill o feirdd a Uenorion, mepys Ceiriôg, Creuddynfab, Nefydd. O! 'r anwyl, rhaid ymatal, oni de ni fydddim ond enwau beirdd yn ein hysgrif 03 awn i enwi y cyfan, canys yr oeddynt moraml a locust- iaid yr Aipht yn Nghaernarfon y dyddiau hyny, am hyny gadawn hwynt yn y fan yma gyda " Bendith y nen" arnynt hwy a'u hiliogaeth. Syndod na buasai ein cyfaill anrhydeddus Evan Davies, Ysw., Ll. D., Abertawe, yno. Heb law ei fod yn un o wŷr." Yr Eisteddfod"—wyddoch chwi beth, mae r'byw sŵn roawreJdus yn yr " Yr " yna hefyd, ond dyna- carasem ei weled ef yn bresennol yn anad neb o'r Deheu. Nid am ei fod yn ddysgedig, yn Ddoctor, yn Annibynwr, ac yn gyf- aiil—bid siwr, fod y neillduolion yna yn ddylanwadol; ond y mae yn man of business, yn deall y tach gyda chyfarfodydd cyhoeddus, yn ddyn ag y mae y werin Ddeheuol fodd bynng yn ei law bob amser, fel y clai yn llaw y crochenydd, neu y delyn o dan fysedd Pjáìierdd Gwalia, ac yn gerddor o'r radd uchaf, ond yn llawêt llai ei dwrw a'i ymboniadau na milfil o rai nad ydyfit yn deilwng i ddattod cariau ei esgidiau. Teimlem ÿr angen am dano yn yr Eisteddfod ar lawer o ystyron, nad doeth a buddiol ar hyn o bryd fyddai eu gwneud yn hysbys. Gan fod yr Eisteddfod y íìwyddyu nesaf i fod yn Aber- tawe, diau genym y gwelir ac y teimlir ei werth Vi ddy- lanwad y pryd hwnw yn deilwng o'r disgwyliad oeddym yn ei fynwesu am dano gogyfer â Chaernarfon. Dyn medrus, serchog a dylanwadol i'r pen draw ydywy Rector of Neath, cystal gŵr Eglwysig, dybygem, ag a ddringodd erioed i bwlpudau yr eglwys. Ymcîdengys fel wedi ymdynghedu er hyrwyddo yn mlaen y diwygiadau a dybiai sydd yn hanfodol er gwneuthur yr Eisteddf'od yn sefydliad cenedlaethol, Uwyddiannus, ac anrbydeddus. Dyma y tro cyntaf i ni weled Mr. Griflith. Wel, llwydd- iant iddo gyda'r amcan daionus sydd ganddo mewn gol- wg. Os llwyddir byth i ddiwygio yr Eisteddfod, dynion o'r stamp yma sydd debycaf i wneud hyny. Y bai mawr oeddym ni yn ei weled yn holl weithrediad- au yr Eisteddfod, ydoedd gormod o bethau o'r un natur yn dyfod ar draws eu gilydd, ac araíẁrch y falwoden yn myned trw^y y programme. Meiddiwn ddyweyd fod llawer cyfarfod llenyddol bychan yn y wlad wedi myned trwy fwy o waith mewn llai o oriau o'r hanner, J^t'yn anfeidrol ddifyrach i'r gwrandawyr yn gyffredinòî! Pa ddj'ben daiilen beirniadaeih faith, ddofn, ddysgedig, ac orglasurol er mwyn hanner dwsin o ymgeiswyr i fwy na hyny o fil- oedd nad ydynt yn cynimeryd dyddordeb yn y byd yn y cyfryw, ond yn unig cael gwybod pvry fydd y buddugwr ? yn enwedig os bydd y feirniadaeth i gael ei hargraphu. Beth mae yr areithiau hirfaith byth a hefyd hyny da ? Un yn cànmawl " Cymru, Cymro, a Chymraeg," y llall yn seboni y Saesoneg a'r Saeson, a'r trydydd yn rhes- ymu yn ddefosiynol i'w ryfeddu, na ddylai, nad oes, p.c na fydd eiddigedd rliwng y ddwy genedl a'u gilydd, a llawer yn gwaeádi " Query" " Cymraeg," " tnore E?iglish" î'hwng cromfacliau, yr areithiau tragwj-ddol—son sm am- ynedd Iob yn wir ! Pa sawl Iob oedd yn y castell ddydd- iau yr Eisteddfod ? Yr oedd yno filoedd—pan y gallasent aros mor dawel am gymmaint o oriau yn y fath wres, i wrandaw ar y fath bethau. Pa ham y rhoddwyd yr ym- gystadìeuaeth gerddorol gyda'u gilydd bob tro, ac ar derfyn y cyfarfod bob dydd? Os nad fel ambell organist \n chwareu rhyw fath o " voluntary to play them out." Y gwir am dani, ni chafodd y cautorion, y corau, a'r beirn- iaid cerddorol eu traed danynt gan yr " Hurly-burly" ydoedd yn y lle o herwydd yr awydd ffwdaiillyd oedd yn mhawb i ddarfod, gan fel yr oeddynt wedi eu gorìethu â gorm^d o feithdra. Ctywsom y corau yn canu yn well filoedd o weithiau nag y darfu iddynt ganu yn Nghaernaj- fon, eithr canasant yn wyrthiol, ac ystyried yr amgylch- iadau. Nid yw petb fel yna yn deg nac yn adeiladol. Beirdd a barddoniaeth yn Dobpeth, a'r cantorion a'r canu yn cael eu taflu i'r bach ground, pryd y meiddiwn ddyweyd maì llwydaidd, mai diflas, mai mynwent farw fyddai yr Eis- teddfod gyda'i holl rwysg a'i mawredd oni hai y canu a'r cantorion. Y cauu, ŵedi y cwbl, oedd yn swyno ac yn trydanu y miloedd gwrandawyr, oddi eithr ambell gyng- hanedd bert a digrif gan Clwydfai'dd. Gall gwŷr y committee a boneddigion " Yr Eisteddfcd" chwerthin am ein pen am ysgrifenu hyn yma; ond chwerthm neu beidio gallwn yn dawel fwynhau ein hunain yn nghanol eu