Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

TYWYSOG CYMRU. Riiif. 10. CHWEFROR 15, 1833. Cyf. II. PLEIDLEISIO DRWY GÓELBREN MEWN ETHÜLIADAU. C Yote by Ballot at Elections). Hybarch Dywysoc,—Llawer o holi ac ymofyn sydd wedi bod ar Iiyd y wlad, yn mhob cẁr, pa ddaioni a ddeilliai i ni drwy Ysgrif y Diwygiad; ac y mae yn amlwg mai nid hir y byddwn heb weled ei hefí- eiUiiau ; yr ydys, mewn rhan, wedi cael gweled a theimìo hyny, drwy fod amryw o drefydd parchus, yn y deymas, wedi cael yr hawl o bleidleisio i ddewis Seneddwyr yn yr etholiad diweddar: eithrbu yr ethol- ìad hwn fel pob etholiad arall, yn achos o lawer o ofid, anghydfod, bygythion, twyll, budrwobrwyon, a dtaledd ; ac y mae llawer cymmydogaeth heddyw dan ei harcholl- ion o'i herwydd, a gormod o le sydd genym i feddwl y pery yr effeitbiau yn hwy nag y bydd yn ddymunol; ond yr ydys yn Uwyr obeithio mai dyma'r tro diweddaf yr arferir y fath arfau anghyf- reithlawn, er sicrhau llwyddiant neb i enill eisteddle yu Senedd Brydain. Ym- ddengys i mi nad oes ond un ffordd, a dyna 'yr unig ffordd i ddiancyn ddiarcholl mewnamgyìchiadauo'rfath,sef, cael pleid- leisio drwy fwrw coelbren ; yn debyg fel y byddant mewn cymdeithasau cleifion, &c. 1. Byddai hyny yn gyfaredd (untidote) effeithioì, neu yn ddyrnod marwol ar wraidd budr-wobrwyon (bribery). Y mae eyfiawnder wedi gorfod troi ei gefn ar lawer bwrdeisdref yn y deyrnas, oblegyd hyn ; ac wedi gorfod gildio ei orsedd i dwyll, ac ymostwng dan draed gormes; obíegyd y mae Uawer o ddynion, na fedd- ant un ra'ath o egwyddor o'u mewn i weith- redu oddiarni, a ganddynt hawl i bleid- leisio, y maent fel Uong wag yn nghanol y cefnfor yn cael ei hyrddio a'i hysgytio gan y gw'ynt, heb ganddynt un modd i am- ddiffyn eu hunain, ond myned pale bynag y chwytho yr awel hwynt; a'r trymaf ei bwrs a'r goreu ei addewid fydd y dyn gan y rhyw yma: a meddant ddigon o ddideimladrwydd ac annynoliaetli i werthii eu Jmnain yn gaethweision i blaid, ac i gy- meryd eu darostwng i sefyllfay march neu'r múl sydd heb ddyall, yr hwn mae rhaid attal ei èn íi genfa; ond pe ceid pleidleisio drwy goelbren terfynai y dull hwn; canys pe cynhygid budr-wobrwy wedi hyny, gallai y mae gwobrwyo y byddid am leisio yn erbyn y gwobrwywr. 2. Ni fyddai gan uwchafiaid y pleidleis- wyr neu'r etholwyr fodd i fygwth, nag i frawyclm y cyfryw am leisio yn gyd- wybodol; gallai y tenant gwan roddi ei laís yn erbyn ei feistr creuíawn felly heb ofni y canlyniad: ond yn ol y dull pre- senol yr oedd cydwybod wedi cael ei throi draw, a'i genau yn fud, ac yntau yn gotfod myned at y frawdle fel ých i'r lladdfa; cydwybod, pe beiddiasai, yn barod i groch- fioeddio," Cofia am wneyd cyfiawnder,"— golygon cuchiog y meistr yn Uefain yn uwch, " Na wna er dy fywyd"—cyd- wybod yn barod i ddywedyd, " Na fydd mor ffol a Ueisio dros gael dy ormesu, a'th wasgu gan orthrymder,"—ofn y meistr, yr hwn oedd eisoes yn orthrymder, yn gwaeddi, " Na, dyro un Uyfethair arall am dy draed, a chwtoga un ddoìen arall yn dy gadwyn,"—cydwybod am waedäi, "Cofia y rhai sy'n gaeth, a meddwl am y rliai sydd yn marw o eisiau gwybodaeth, "Na," meddai ymddygiad gormesol y meistr annrhugarog, "ìleisia o'm pìaid i fel y caffwyf fy ewyllys ar fy nghelyniou dros fyddai i werth ccerí wi/eto oaddoldai