Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

IFOE HAEL, Rhif. 6.] MEHEFIN, 1850. [.Ctf. I. TRAETHAWD 'AR Y LLES A DDEILLÎAI I'R cymry trwy YMÜNO AG IFORIAETH:' 8EF, unt o'r testunau erbyn eisteddfod gelligaer, nadölig 1845. Mae y testun teilwng hwn yn dra haeddiannol o syíw pawb Gwir Ifor, sc y mae y« ddyledswydd arbenig ar y cyfryw, i ymarfèryd eu doniau, i osod allan ddybenien clodwiw yr Uidd Iforaidd, yn nghyda dyledswydd y Cymry i uno â'r cyfundeb, a'r lles a ddeilliai iddynt trwy hyny ; fel na fyddo i'r sefydliad urddasol fyned i ddifQdjant, oherwydd diíTye ymdrechion y rhai a ddylent fod yn brif gynnorthwywyr iddo. Ond heb fyned yn amgylchiadol i'r testun, gosodwn yma ddybenion Iforiaêth, ac ynà canfyddir ar darawiad, 'y Iles a ddeillioi i'r Cymry trwy ymuno ag Iforiaeth' yn eu meithriniad. Prif ddyben Undebiaeth y Gwir Ifoiiaid yw, cofleidio dyngárwcíi, moes- garwch, a gwladgarwch ; cynnortliwyoei haelodau méwn afiechyd.cyfyngder, a tnarwol- aeth; meithrin cariad a gwybodacth; cadw a chefuogi parhad y Gymraeg, yn gyfrwftgr cadwraeth a throsglwyddiad gwybodaeth i'r oesoedd a ddel. Onid yw yn amíwg y gorfawr les a ddeilliai i'r Cymry yn meithriniad y dybenion hyn ? Pa Gymro a glyw ani y sefydliad ardderchog hwn, yn nghyda'i fwriadau daionus, na theimla gynêàrwydd naíünol yn ei fynwes, na orfoledda wrth feddwl fod y fath gyfrwng gan ei genedl, i feithr fìn heddwch a chariad, a choleddiad yr hen Iaith anwylfad ? Pa amlaf fyddo yr aelodau, cryfaf o!I yw yr Uudeb, a phagryfaf fyddo yr Undeb, gan raai gwneutliur daioni yw yr unig amcan, mwyaf i gyd o les a ddeilliai trwy ymuno ag ef. Mae y Cymdeithasau Cynnorthwyol wedi bod o ddirfawr les i gannoedd mewm afîechyd, &c, ond nid oes meilhrm caiiad a choleddiad yr Iaith ynddynt; ac y mae y Cymdeithasau Cymroaidd wedi gwneuthurlles dirfawr i goleddiad yr laith, a chynnydd. gwybodaeth, ond nid ydynt yn cynnorthwyo eu haelodau mewn afiechyd ac angen; eithr y mae Iforiaeth wedi llyncu y Cymdeithasau uchod, a'u difiygion, iddi ei hun ; nriae yn hon feithriniad c^riad, darpariadau ar gyfer angenion, coleddiad yr Iaiih, a chynnydd gwybodaeth. Mae yr Urdd Iforaidd fel peiriant, a'i ddybenion lel olwynion o'i fewn, ac ysgogiad i un olwyn a wna i'r holl beiriant gydweithredu. Trysorir a chyfrenir i'r anghenus ar yr un amsei ; ac with roddi i'r anghenus, mae cydymdeimîad yn cyfodi; ac wrth fod cydymdeimlad yn cyfodi, matì cuiiad yn enyn; ac wrth fod cariad yn enyn, mae brawdgarwch yn rhwymo yr holl aelodau yn un rhwymyn tangnef- eddus; ac yn yr undeb hwn mor felus y seinia y Gymiaeg groywber—mor felus yn nghhistiau y Gwir Ifor, yw cydymdeimlad, haelioni, elusen, tangnefedd, cariad, brawd- garwch, undeb brawdol, &c. Y rhai hyn oll a gydweithredant yn y peiriant, ac yn nghanoly breintiau hyn y mae Iforiaeth yn ei mawredd, a'i haelodau yn sugno melus- derau danteithiol o'i blodau amryliw hyd y nod yn nghanol gerwinder y gauaf du; a thrwy ymuno ag Iforiaeth, yr un Uesiant tra bendithiol a" ddeiliai i'r Cymry oll. Mae gan yr Iforiaid arwyddeiriau, ac arwyddnodau, i'w cynnorthwyo i adnabod eu gilydd, fel mai nid gwiw i neb geisio eu twyllo. Yr arwyddion hyn ydynt ar-dystion didor o'u hymrwymiad; yr arwyddion hyn a alluogant éstroniaid i adnabod eu gilydd; yr arwyddion hyn a greant gynnesrwydd yn nghalonau dieithriaid, fel y gallant ddywedyd jrcyfarchiad, f brodyr ydym ni.' Gwir, nad yw pawb a ymunant ag Iforiaeth yn teilyngu yr enw Gwir Iforiaid j eithr, nid yw dybenion Iforiaeth y iota leiaf yn llai raawiädwy 21