Welsh Journals

■m 6 SEF NEWYDDIA3UR PYTHEFNOSOl l'W ÛYHÖSDDÍ 003 YM AIL DOYOO GWESEER. MAr Gwyliwr oedd yn sefjll ar y Tẃr." HA'r Gwyliwr a fynegodd. Rhif 21.] CWMAYON, TACHWfîDD 5, 1809. [Pris lg. (D UT H H W Y 81Â JD. Ychydig o hanes achoa y Bedyddwyr yn Nghastellnedd ............331 Beimiadaeth Eisteddfod Skewen ,.. 333 Iarll Derby................ 334 Dylanwad Ymarferiad .M ...... 336 Gallu YmeangawlDwfr .........337 Dyehymmyg............. 337 Crynodeb ...............338 Saîem, Caio ... ........ 339 Marwolaethau... ............340 Cyfarfodydd ............ 340 Bedyddiadau...............341 Yr olynol ddilyniad Lwythiau o Ddynion 341 At Mr. Thomas Parry, Capel Euddog ... 341 BwrddyBeirdd ... ......... 342 Barddoniaeth...............342 Gîynnedd...... ......... 344 Gall yr hanes sathredig canlynol fod o fudd nid yn unig i'r rhai y bwiiadwyd ef ar y cyntaf, sef aelodau yr eglwys yn Nghastelinedd, ond hefyd, yn fwy cyffredinol, gan fod 'ynddo awgrymiadau at gymmaint o flynyddoedd yn ol, y rhai a ddylent fod ar gôf a chadw. Goln. YCHYDIG O HANES ACHOS Y BEDYDD- WYB YN NGHASTELL NEDD, , Oddiar ei ddechreuad hyd yn bresenol, sef ar symud- iadau y gynnulleidfa o'r hen gapel, Bethania, Green gfreet, i Bethania newydd, yn London Road, Gorphenaf 16, 1863, yr hyn & ddarllenwyd mewn cyfarfod ymadawol. Akwyl Frodyr a Chyfeillion. Mae yr adeg breaenol yn nn neillduol a phwysig ar yr eglwye hon yn Bethania. Gellir dywedyd yn briodol eí bod yn sefyll rhwng dau gyfnod, rhwng yr hen amser ag sydd wedi myned heibio, sef o'r pryd yr adeiladwyd yr hen gapel hwn gyntaf hyd yn awr, a'r amser dyfodol, i addoli Duw yn y tŷ cwrdd newydd.. Wrth bob tebyg, y cýfarfod hwn yw yr olaf, o fìloedd a gafwyd, o fewn i'r hen furiau hyn, ac na bydd addoli mwyach, o loiaf, yn gysson a rheolaidd, yn yr hen Bethania, lle yr ydym yn sefyll yn bresenol, ond o fewn murian Bethania newydd, lle yr ydym ar fyned. Wrth ganu yn iach (neu ffàrwelio), 'à'r hen gapel, a chyfarch henffych well i'r capel newydd, pell ydym o wneuthur hyn mewn ysbryd diystyrlíyd at yr hen le (er y dymanid ei well er ys blynyddoedd), nac yehwaith mewn ysbryd balch a hunanol, yn y rhagolwg ar y lle newydd. Na, wrth edrych yn ol, ac adgofio fod achos Duw wedi caeì ei gadw a'i gynnal yn yr hen le hwn am yn agos i dri ugain miyncdd fel yr arch yn Ciriath Jearim gynt, wrth feddwì am y pregethau da a bregethwyd yma, y gweddiau a ddyrchafwyd i'r nef, y taawl a roddwyd i'r Arglwydd, y miloedd cyng'horion a roddwyd gany naill i'r Lla.ll., i fywyn ddoethach a duwioíach, y lles a gafcdd yr íeuenctyd trwy offeryngarwch yr Ysgol Sabotthol, yr eneidiaa gannoedd a achubwyd yma, trwy ddylanwad Efengyl Crist, ein Harglwydd, llaweroedd o ba rai ydynt yn awr yn addoli yn y ddinas horto, "Saer ac adeiladydd yr hon yw Duw." Gelìi? rbanu hanes y Bedyddwyr yn sir Forgauwg, a'r cymmydogaethau hyn, i dri chyfnod neill- duoì. Y cyntaf, o amser Thomas Llewelyn, yn 16 gaiirif, hyd amser sefydìiad Ilston yn y Browyr, a Hengoed, Craigy fargoed, Penyfai, Aberafon, a'r pregethu cyntaf yn Castellnedd, a Lìangyfelach, tua chanol 17 ganrif. Yn ail, o'r amser erledigaethus, pryd y gwasgar-