Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

SEF NfWYDDLÄDUR mHIFNasm l'W GYH3£inì! BOB YTi Ali DDYDD GWENER. "Ar G'wyliwr oedd yn sefyll af y Tŵr." "A'r GwYLlWR a fynegodd. TLum 18.] CWMAYON, MBDL 24, 1869. [Pris- lg. Y Pwlpud Cymmreig ... ... ..... 273 Iaith ... ... .... ... 275 Traethawd ar hanes y Drehir, ger Dowiais 276 At ^seinidogion a swyddogion eglwysi Bed- yddwyr Oýmmru .. ...... 277 Ben Frodyr Ymadawedig......... 278 Pontyprîdd,agoriadJEglwys Saiut Catherine 279 Crynodeb ,... ... ... .... 281 Canton, ger Caerdydd ..~...... 283 Cyfarfodydd, &c....... ...... 284 At weinidogion Bedyddiedig Oymmru ... 284 BwrddyBeirdd .„ ... ... ... 285 Barddoniaeth ............ 286 Y PWLPUD GYMMREIG. r DIWEDDAR BARCH. WILLIAM RICHARDS, PENYPARC, Gan y Paroh. T. E. James M.A., Glynsedd. Fid oes dim yn fwy dyrounol,. nac ysgryfchyrol ychwaith, nag i ni feddwl am ein blaenoriaid, pa raî a draetnasant i ni air Duw. Y m-e y Guiyliedydd yn ei dymhor wedi gwneyd ei ran mewn dartgos allan nodweddau dynton da a defnyddiol, a da genyf gael ar ddeall nad yw y Gwyliwr yn debyg o fod yn ol yn byn. Y mae Penyparc yn un o'r eglwysi Bèdydd' iedig hynaf a fedd swydd Aberteifi, ac nad oes ond y Còedgleisron yn hynaeh na hi. Gellir' dyweyd mai dyma un o ganghenau hynaf hen eglwys barehus Cilfowyr. Saif y lle o gylch dwy Èlldir a hanner o dref Aberteifi, ac yn agos i'r ffordd syddyn arwain oddiyno i Aberysfcwyth. Enw y capel cyntaf a godwyd yno oedd Tŷ- newydd, yr hwn a adeiladwyd ar dir ffermdy a elwir Pënypare, yn y flwyddyn 1769, trwy ymdrech eglwys a gweinidogion Cilfowyr, eitbr yr oedd pregethu ganddynt yn yr ardal er y flwyddyn 1750 o leiaf. Yr oedd hyn yn mhelí cyn cael capel yn nhref Aberteifi. Bu y frawd- oüaeth yn gangen o Gilfowyr hyd y flwyddyn 1799, prydycorffolwyd hi yn eglwys ar ei phen ei han, ac yn y flwyddyu hono eafodd aelodiaeth yn y gymmanfa a gynnaliwyd yn Salem, Meidrym. Gan nad oedd y diweddar Barch. Dafydd Evan (Dafydd JBvan Bach, fel y gelwid ef), yn byw yn mhell, sef mewn tŷ a elwir Glanbràn. Y tebygoliaeth yw na fu ỳía oí o* estyn ei nodded i'r frawdoliaeth yn Mhenypiare^ cyhyd ag y eafodd ef aros ar y ddaear. Y mm' yn deilwng osylw, er holl chwyldroadau amser» fod eglwys barchus ac heddychol Penyparc* wedi aros yn anrhydedd i'r aelodiaefch Gym- manfaol, a pba un yr anrhydeddwyd hi ya Salem, Meidrym, heb wyro mewn athrawiaethr na fchrefh hyd yr awr hon. Faw mlynedd cyn eorffoliad yr eglwya, sef yn y flwyddyn 1790, cafodd gwr ieuane eî fed- yddio yma, o'r enw William Richards, yr hwa a ddygwjd i fyny mewn tìermdy o'r enw Heai-