Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

EURGRAWN MOJV, NEIT DRYSORFA HANESYDDAWL. Rhif. 6.] 30, JfEHEFIJV, 1S25. [Gwerth 4±c. 1 I I II i 1..... ' j ' . kr HANES BYWGRAFFYDDOL Y MAES-LYWYDD JAMES WOLFE. MR. JAMES WOLFE ydoedd fab i swyddog milwraidd, a fuasai yu enwog yn myddinoedd y Dug Marlborough. Gan- wyd ef yn y flwyddyn 1726, yn Westerham yn Caint; ac er iddo o'i ddyfodiad i oed hyd ddydd ei farwolaeth fod a'i enw yn dra ysplen- ydd yn mhlith ei gydwladwyr, ni wyddis nemawr am eì agweddau na'i amcanion yn nechreuad ei oes. Tua 18 mlwydd oed, gwelwn ef gwedi gwneyd cryn gynnydd mewn defodau milwraidd, ac y mae crybwylliadparchus am ei ddewr- der yn mrwydr La Feldt, pan nad ydoedd yn Uawn 20 mlwydd oed. Gwelodd ei Freninol Uchelradd, y Dug Cumberland, ei fedrusrwydd, agwobrwyodd efâ derchafîad, ond nis gwyddis y greddau, ond bod y cyffelyb sylw yn cael ei wneyd o hono tra ystod y rhyfel. Ar i heddwch gael ei sefydlu, ymroddodd Wolfe yn Ue treulio ei amser fal y gweddill o'i gyfoedion yn ddifraw, o ymroddi o dreiddio i wybodaeth ddwfn yn nefodau rhyfel. Yr oedd wedi ei ddonio yn hynod i arwain dysgyblaeth i'w fyddin, nad oedd unrhyw arweddiad front yn cael ei harfer. Yr oedd ei filwyr yn ymostwng i'w orchyrayn o egwyddor uwch na dyledswydd gyffredin; ac ychydig y mae y swyddog hwnw yn ystyried o'i lesad ei hun a ymddibyno ar rwysg awdurdod yn unig. Gellir Uywodraethu dynion drwy orfod, ond nis gellir ennill y meddwl a'r serch ond trwy barch a charedigrwydd. Yn 1757, cyhoeddwyd rhyfel yn erbyn Ffrainc, ond ni bu Uwydd- iant, hyd oni ddaeth Mr. Pitt at lyw y líywodraeth: gwelodd hwn yn nechreu ei weinidogaeth ragorawl, yr angenrheidrwydd o annog en- wogion a dewrion ieuanc y deyrnas i ymwroli i ymladd ei rhyfeloedd. Codwyd Wolfe yn ddiatreg i fod yn Lüydd-lywydd dan nawdd y Llywýdd Amherst. Gyrwyd hwynfr yn erbyn Louisbourg, a gor- chwyl Wolfe oedd i weinyddu amddiífyn i'r fyddin wrth dirio; yr hyn a wnaeth yn enwog ynnghanol cawodydd o fwledi o werthyrauy gelyn; ac hefyd y tónau «wyaawg yn gwneyd rhai o'r cychôd yn «sgyrion yn erbyn y creigiau. Gwedi UwyddÖ yn hyn, dyrcbafwyd êf yn Uch-lywydd, a danfon- wyd ef i ddarostwng îÖuèbec. Yr oedd y Llywyddion oedd yn gweinyddu dano yn ddynion ieuauc medrus: buasai gweinidog arajl yn gointnedd gwneyd hyn, ond cyfrifai ef fedrusrwydd wrth reçl