Welsh Journals

EURGRAWN MON, HEU DRYSORFA HANESYDDAWL. Rhif. 2.] 28, CHtTEFROR, 1825. [Gwerth 4|c. HANES BYWGRAFFYDDOL CADPEN JAMES COOK, y Cylch-forwrenwog, aanwyd ar j 27 o Hydref, 1728, yn Marton, pentref yn agos i Ayton Fawr, yn s. Gaerefrawg. Dynyn wrth ei ddiwrnod gwaith oedd ei dad, megis pentir i dyddynwr yn y gymydogaeth honno, ac yr oedd y bachgen yn ei gynnorthwyo hyd y gallai yn ei oruchwylion hyd yn 13 oed, pan, ariddo ddangos athryüthgarwch i ddysgeidiaeth, y danfon- wyd ef i ysgol oedd yn y pentref, lle y dysgodd rifyddiaeth yn dda. Yn 17 oed, rhwymwyd ef i fod yn siopwr, yn Snaîth, tref fechan ar lan y môr, 10 uiUltir oddiwrth Whitby ; ond gwedi blwyddyn a han- ner o wasanaeth, rhyddhâodd ei feistr ef, ar iddo weled fod ei duedd yn gyflawn am y môr. Yn Gorphenaf, 1746, rhwymwyd ef am dair blynedd i forio gyd âMr. John Walker, o Whitby, a gweinyddodd ei dymhor yn dda yn ei wasanaeth. Hwyliodd yn gyntafyn ol ac yn mlaen i Luudain, am agos ddwy flynedd, y llong yn perthyn i dref- nidiaeth gló; ac yna danfonodd ei feistr ef i oruchwylio parotoi llong nswydd oedd ganddo yn ei hadeiladu, yr hynhefyd a weinyddodd i foddlonrwydd ei feistr. Gwedi dwy daith gyd a'r llong newydd, Uogwyd hi gan y llywodraeth i gludo milwyr a'r cyffelyb i Middle- burg, aehefyd i Ywerddon, ac ei thaith ddiweddaf oedd o Lherpool i Deptford, lle yn Ebriìl 1749 y talwyd hi allan. Yn ngwauwyu 1750, hwyliodd Cook am flwyddyn gyfan gyd â Ilong arall o Whitby, oedd yn hwylio yn ol ac yn mlaen i'r Llychlyn : ond hyd yn hyn nid yd- oedd ondmorwr cyffredin, pan y pennododd Mr. Ẃalker iddo swydd mate, ar long oedd yn perthyn i gludiad gló i Lundain. Yn 1753 rhoddodd ei hun i fwrdd llong ei Fawrhydi, a elwid yr Eryr, a gwedi bod yn ei bwrdd yspaid amser, archodd ar ei hen feistr (AValker) roddi gairo'i du i Gadpen y Fr/gate, yr hyn a wnaeth, abu ychydig dder- chafiad i Cook yu y tro. Y llong hon gyd ag un arall o gyffelyb maint yn cael eu gorchymyn i foroedd yr India orllewin, buont lŵyddiannus i gymeryd amryw o longau y gelyn; ac yr oedd y gwr sy dan sylw yn ymarweddu yn ddewrwych, ac yn cael ei raddeiddio yn ganlynol. Yn 1760 gwuaed ef yn Lieutenant, ac yna cafodd gyfle teg i dreiddio yn mlaen,nes y profwyd yn eglur mai ef oedd y M^rdwywr enwocaf aberthynodd erioedi'r byd. Yn 1767, penderfynodd yŴymdeithas Frenhinol, ddanfon gwyr addas i Fôr mawr y de, i syllu ar drawsiad y blaned Gwener, a chan