Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

HHir. XI.] " Oes gwr na ddengys gariad *« I Iaith ddilediaith ei Wlad. TACHWEDD, 1830. [Cyf. I. DARLITII AR FEDDWDOD, A'I EFPEITHIAU ECHSYDUS, &c. A draddadwyd ger gwydd Cymdeithas Cymreigyddion Caerludd, nos íait, iupsf y Sed. Gan JOIIN H. EYANS, (Ieuan Blae\au Dyh. i Foneddigion,—R\\\w destunlled ryfedd yw hwn a ddewisais i draethu ychydigo eiriau arno y nos heno. Ni ddewisais y cyfryw ermwynargyhoeddi neb ag sydd yn bresen- nawl, canys gwyddwn yn dda íbd y pechod gwarthus, dinystriol, a chywilyddus, sef Meddwdod, yn hollawl ddyeithr i chwi yn yr ystafell hon, herwydd eich bod, yn un- awl â'ch rheolau euraidd a godidawg, yn gwarafyn iddo, hyd yn oed gyfFwrdd à'ch gwersyll. (Ec bod rhai ymyrwyr wedi haeru cyn hyn mai cyfarfod i feddwi a gloddesta y bydd y Cymreigyddiou ; ymae yn sicr genyf na bu y cyfryw a haera hyny erioed yn y Gymdeithas, onidè, cawsent weled yn amgenach, a phrofasent mai nid am wirod y mae yr aelodau yn sychedu, ond am wybodaeth a dysgeidiaeth gyff- redinawl yn. holl gangenau celfyddyd a gwyddoriaeth, gan gasàu meddwdod ac afreoleidd-dra.j Ond gan fod y rhan fwyaf o honom yn cyfanneddu yn y Ddinas boblogaidd hon, lle yr ydym yn gweled y ffieidd-dra crybwyll- edig bob dydd, 'ie, ac ysywaeth yn ennill tir yn y dyJdiau presennawl, meddyliais mai nid anfuddiawi fyddai dangos rhai o'i efFéithiau dystrywiawl ac ofnadwy, fel y bydd i ni oll ei ffieiddiaw i'r fath raddau, fel nad allwn gymraaint ag edrych ar ereill yn euog o hono heb eu ceryddu, a dangos iddynt eu peryg\, tra yn y sefyllfa echrys- lawn, a'r arferiad fochynaidd, sef Meddw- dod ; yr hyn sydd yn dwyn i mewn y fath luaws o eiFeithiau dinystriawl, pa rai nid allafienwi eu haner pe llefarwn wrthych hydy bore; am hyny, ni cheigiaf ond enwi rhai o honynt, fheb fyned yn amgylchiad- awl,) a'u gadael i chwi i fyfyriaw arnynt. Mcddwdod, fel mac yn hysbys i chwi oll, ydyw anghymraedroldeh mewn yfed diod gadarn, yr hyn sydd yn anghyfaddasu dyn at bob gweithred dda, ac ya ei gyfaddasu at hob peth drwg. O'r holl feiau, flìeidd- derau, a phechodau, ag y mae dyn yn agored iddynt, meddwdod ydyw y gwaeth- af a'r mwyaf cywilyddus o honynt oll; can^'s y mae yn agor y fFordd ac yn rhwydd- inaw y llwybr i ereill o bob math, fel y gellirdywedyd yn wirioneddawl am dano mai Gad ydy w, a bod llu yn dyfod. Nid yw y heiau ereill ag y mae dyn yn ddarostyngedig iddynt ond ffrwythau yn annhrefnu y tueddiadau ; ond maemeddw dodyn alitudiaw neu yn troi rheswm o'i le: uid yw beiau ereill ond gwanliau yr enaid ; y mae meddwdod yn difeddiannu neu yn yspeiliaw yr enaid o'i ddau allu penaf, sef, y deall a'r meddwi: nid yw beiau ereill ond gwneuthur eu ffyrdd eu hunain ; ond y mae meddwdod yn gwneuthur fFordd, nid yn unig iddo ei hun, ond i bob bai arall: ac felly, mae y meddw yn euog o bob bai. Y mae meddwdod yn anaddasu dyu i wneyd ei ddyledswydd arbenìgawl at ei Gynnalydd, ato ei hun, ac at ei gymmydog a'i gydgreadur. V mae megys gwenwyn melys, neu gythraul gwenieithus; eto, fe'i cyflawnir yn ewyllysgar, er mor ofuadwy ac angeuawl yw y canlyniadau. Y mae yn llygredd ac yn ddystryw pob cymdeithas, canys y mae yn syfrdanu yr holl alluoedd— yn boddi y cof, yn gwanhau y pwyll, yn dallu y deall, yn alltudio y rheswm, yn trymhau y galon, yn twyllaw y synwyrau, yn peri afreoleid-ddra yn y serchiadau, yu