Welsh Journals

ÎTYDD. 147 y'n perthyn i fywyd tragwyddol? Amodau bywyd ysbrydol a thymhor- ol, yn yr agwedd orbwysig lion, yd- ynt yr un. Y mae yr liwn ni chredo a fydd farw yr un mor wir o berth- ynas i'r ddau. Ymgymer yr efengyl â'r hyn a raid i'r Cristion a'r Infìdel gydaddef: —fod dynolryw yn arfer rhodio wrth ffydd yn holl orchwylion pwysig bywyd. Y mae, o ganîyniad, yn bur resymol yn cyflwyno ei hunan i'r gyneddf hon, pan yn anerch dyn. Nid yw yn cynyg un egwyddor ne- wydd. Sieryd yn gyson âg anian- awd arosol ei natur. lihydd iddo dystiolaeth eglur a helaeth yn brawf o'r oll a hawlia, ac o'r oll a add- awa. Ei hiaith ydyw, " Os derbyn- iwn ni dystiolaeth dynion, y mae tystiolaeth Duw yn fwy." Os ym- ddiriedir i eiriau dyhion, pa faint mwy eiriau Duw ? Y mae rhinwedd mawr a grym yn cacì eu cysylltu â ffydd yr efengyl. Y mae rhai, modd bynag, yn priodoli yr effeithioìdeb hwn i'r modd ogredu, yp hytrach nag i'r gwirionedd y sydd i'w gredu. Y mae rhyw wallau pobl- ogaidd ar y pwnc hwn. Darfela rhai fod amrywiol ffyrdd o gredu tystiol- aeth neu gydsynio â thystiad. Y mae hwn, modd bynag, yn gyfeiliornad mawr, ac o dueddiad niweidiol. Nid oes ond un ffordd o gredu tystiolaeth, dynol neu ddwyfol, a hòno yw, addef mai gwir yw ; a nis gaìl unrhyw gredadyn wneuthur mwy nag addef geirwiredd un tyst. Y mae, yn wir, neu.gall fod, graddau gwahanol o eg- lurder a sicrwydd yn y dystiolaeth a ddygir mewn unrhyw achos ; ac felly mae,neu gall fod amry wraddau o argy- hoeddiadau neu sicrrwydd o'r gwir- ionedd o hono. Felly mao ffydd yn wan neu yn gref, yn ol cyfartaledd y dystiolaeth a ddygir gerbron. Ond nid ydyw egfurdeb a grym gwirion- edd yn anghenrheidiol gynhenid yn niodd neu eiriau y tyst, eithr ymddi- hyna Uawer ar wabaniad neu eglurder darganfyddiad, yn ogystal ag ar dii- dwylledd y credadyn yn ngwerthfuwr- ogiad egìurder a grym y dystiolaeth ddygedig. Y mae, o ganlyniad, yn hanfodol i grediniaeth gref a grymus mewn ur.rhyw beth fod y dystìólaeth yn gref a nerthol ynddi ei hun, a hod iddi gael ei hamgyffred yn glir 1 a'i dirnad yn Uawn gan y credadyn. | Y mae yn canlyn, ynte, nad oes am- ! ryfal foddion i gredu ; ond y gall fod j amryw raddau o eglurder, ac y gall y naill berson gredu yn fwy clir a bodd- i hâol na'r llall. Y mae y pen, y gaion, yr ewyllys, a'r gydwybod oll yn gyd- j ymarí'erol yn y weithred o gredu | mewn trefn i gyfiawnâd. Nid yw y i pen yn unig yn credu dim. Y mae y I dealltwriaeth yn unig yn dirnad y | gwirionedd, y g\ dwybod yn cydnabod awdurdod, y galon yn teimlo cariad, a'r ewyllys yn ymostwng i ofynion. Y mae yr efengyl yn amodi, dydd- ori, denu, a chaethiwo y pechad- ur goleuedig. Fol y mae " â'i galon (ei holl enaid) yn credu i gyfìawnder, ac â'r genau yn cyffesu i iechawdwr- iaeth." Sieryd rhai efrydwyr arwynebol am, ac ysgrifenant lawer ar, amryw fathau o ffydd. Y mae ganddynt " ffydd hanesiol " a " ffydd gadwed- igol," "ffydd wyrthicl," a " ffydd cythreuliaid," y " ft\'dd uniongyrch- ol," a'r "ffydd adoìygedig," " ffydd dymorol," a " ffydd barâol," &c, &c. Y rhai hyn ydynt oferdybiau yr hen dduwyddion meddyliol,a wnaethant fyd o niwed. Wrth osod ffydd gadwedigol a ffydd hanesiol yn wrthgyferhyniol, a rhoddi pob gwerth yn y ffydd gad- wedigol, a dim yn yr hanesiol, dyrys- asant eu hunain a'u holynwyr. Nid oes ffydd, y sydd yn werth un- rhyw beth, heb fod yn hanesiol ; oble- gyd y mae ein crefydd oll wedi ei sylfaenu ar hanesiaeth. Pa beth a gredasai yr Iuddew neu y Cristion yn nghylch Moses neu Iesu, heb glywed yn gyntaf, drwy hanes>iaeth lefaredig- neu ysgrifedig, am y Deddfroddwr a'r Iachawdwr ? Ond y mae rhai a gred- ant yn Moses a Iesu trwy hyd y nod