Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

Y TRAETHODYDD. ÇENADAETHAU TRAMÖR E<SLW¥SI SCOTLAND I.—TB EGLWYS *TDD. Y mae gan yr Eglwys hon Genadaethati at yr Iuddewon, a hefyd, yn y Trefedigaethau ac ar y Cyfandir, heblìw y rhai aUelwir yn beBLodol j Cenadaethau Tramor; ond ni a gyfyngtm ein hysgrif bresennol at ý' rhai a enwyd olaf, gweithrediadau pa rai|a ddygir ymíaen yn yr -India Ddwyreiniol, Affrica, a Syria. Nid yw hanes y Cenadaethau hyn ynlçyrhaedd ddim pellach yn ol na'r flwyddyn ìŵö^; canys nid cyn y fls^ddyn hono y gwnaed cynnyg- iad ffurfiol ar fod i Eglwys Scotian.d yfigymeryd â'r gwaith o geisio efengjleiddio y paganiaid. Yn y flwydayh 1796. dadgariodd Cymanfa Gyffredinol yr Eglwys hòntìyji hymwr^odiad â phob cytrifoldefj yn yr achos o anfon yr efengyl i'^ps^ganiai^ a pharhäodd i weithredu yn gyfatebol hyd yr aniser a grybwyllwydlhiphod. Yr oedd graddau o adfywiad wedi cymeryd lle yn y wlac| mewn cynylltiad â chrefydd efengylaidd ychydig flynyddoedd cyn hyny; ac un carityniad dedwydd i'r adfywiad hwnw oedd jcyffroi y rhai oe|d yn caru Crist, ac yn dymuno llwydd ei deyrnas ef, i geisio cyflawni y sîars bwysig a osodasai Efe ar ei ddysgyblion,—" Ewch a dysgýblwch yr holl gènhedloedd." Y gŵr a osododd yr achos hwn o flaen y Gymanfa ydoedd y diweddar Barch. Dr. Inglis, yr hwn a fawr berchid o herwydd ei ddeall cryf, ei ddoeth- ineb mawr, ei ddeheurwydd rhagorol yn Çíhriniad pob achosion o bwys, a'i dduwiolfrýdedd diammheuol, a'r hwn a weithredodd fel Cynnullydd Cyfeisteddfod y Genadaeth Dramor hyd ei farwolaeth gyda diwydrwydd ac egni tra mawr. Mae yn deilwng o sylw fod 'y Gymanfa wedi pen- derfynu ynigymeryd â gwaith Cenadol gartrèf y diwrnod cyn i Dr. Inglis déteyn «i gynnygiad ef ymlaen. Fel hyn y rhoddodd Eglwys Scotland braŵf ymarferol ei bocj o'r diwedd wedi ei bywhâu, ac ar ddechreu ar ei gwaith priodol. I'i*dyben o gario allan amcanion yr Eghrçys, trefnwyd fod i'r CyfeisteddÇpdau a benodasid ar gyfer y ddau aehbs gydgyfarfod yn achlysuròl, i tstyried pa fodd y byddai t>reu iddynt weithredu, a dwyn eu cynlluniau o flaen y üymanía nesaf. 1878.-Ö. x.