Welsh Journals

Y DRYSORFA. Rhif. cxvi.] AWST, 1840. [Llyfr x. Y DIWEDDAR BARCH. JOHN WILLIAMS, Cenadwr yn Ynysoedd Môr y De. AT OLYGYDD Y DRYSORFA. RHWYDD yr addefaf, Syr, fy mod wedi cymmeryd gwaith mewn llaw nad wyf fi yo alluog, ac na oddef eich terfynaa cynnwys chwithau ychwaith, wneuthur cyfiawnder âg ef, sef ysgrifenu ychydig o banes y gwr enwog hwnw, y Parcb. Mr. Williams; yr hwn, wedi hir flyn- yddoedd o lafur blin a llwyddiannos yn ngwinUan yr Arglwydd Iesu (ìrist yn mlielldiroedd Ynysoedd Môr mawry De, a syrthiodd yn mhlith anwariaidar finion ynys Errumango, ac o dan eu dwylaw gwaedlyd y diangodd i lonydd- wcb y Jerusalem uchod, i fwynbau gwobr ei waitb, ar feusydd Gwynfa, dros oesau tragywyddoldeb. Amcenais ar y dechreu eich anercb yn awr a phryd arall â phigion lled hel- aeth o'r Uyfr enwog a ysgrifenodd dan yr enw * Missionary Enterprises in the South Sea Islands ;' ondgan fod ei deu- lu galarus wedi ei gyhoeddi eisoes yn Saesneg, ac am i mi glywed hefy d, gyda gradd o sicrwydd, eu bod yn ymbarotoi i'w ddwyn allan nie wn diwyg Gymreig, a'i addurao â'r un darluniaù celfydd a'r argraffiadau Seisnig, a chan obeithio y cawn gyfieithiad ffyddlon o hono, heb dalfyriad na chyfnewidiad, nid amcan- wyf oiniesu ar eich dalenau ond y waith bon yn unig; a hyny am y gwn mai dy- wenydd gan lawer o'ch darllenwyr rydd gweled ychwaneg o hanes y Cenadwr Uafurus hwn nag sydd eisoes wedi ym- ddangos. Y mae rhai ysgrifenwyr yn dywedyd mai Cymro ogenedl oeddMr. WiUiams, ond ei fod wedi ei ddwyn i fynu yn Llun- dain, o dan ofal a gweinidogaeth y gwr enwog a duwiol h'wnw, y Parch. Mat- thew Wilks, am ba un y mae'n sôn gyd âg anwyldeb mawr yn nhu daL 41. o'r argraffiad diweddaf o'r llyfr a nodwyd; ac yn mha le befyd y mae yn rhoddi Hytbyr oddiwrth y gwr parchedig nchod, yn yr hwn y dangosir fod Mr. W. yn anwyl ac- yn serchus iawn gan- ddo. Ond bydded yn Oymro ueu beid- >o> a boed o ba genedl bỳnag y bo, mae ei zel a'i lafur ar y maes mawr Cenad- ol wedi teilyngu iddo barch gan bob cenedl ar y ddaear. Heb ragymadroddi yn hwy, cyfyngaf fy hunan at y tri dosparth canlynol; a sylwir ar*bob un o honynt yn eì eiriau ei hun, wedi eu cymmeryd allan o'i lyfr dyddorawl. § 1. Y peryglon y bu ynddynt, § 2. Yr anfanteision ^p^î ìlafurio danynt. § 3. Y Uwyddiant mawr a ddilynodd ei waitb. § 1. Y peryglon y bu ynddynt. Yn y Rhagymadrodd y mae yn sylwi fod ei lyfr yn cynjttwys llarar hir flyn- yddau o gasglu; a'i fod " wedi teithio ean mil ofiUtiroedd, a threulio deunaw mlyneddy yn y gwaáth o ledaenu yr ef- engyl yn mýsg y Paganiaid;" ac yn yr ysbaid hwn y mae wedi bod, yn fynych iawn, fel yn safh marwolaeth'ar fòr ac ar dir. Á'r waredigaeth gyntaf a goff- heir ganddo sy'n y geiriau canlynol: f " Yn fy ail ymweliad â'r Ynys hon [Atiu] bu agos i'm hoes a'm llafur der- fynu ar unwaith. Wrlh nesau at y lau gwelsom nad oedd y mòr yn tori gydá'ì nerth arferol, aco gânlyniad penderfyn- ais laniò yn y cwch. Gwnaethom hyn drwy gryn anhawsdra; ond wrth ddy- chwelyd, cyn i ni allu cyrhaedd i bell- der cyfaddas oddiwrth y lan, daeth ton arall ar ein gwarthaf, a throddy cwcb. Taflwyd y cwcb a'r dwylaw tua'r lan, a minnau, yn antfodus, a syrthiais yr ochr nesaf Pr môr, a'r don wrth ddy- chwelyd a'm cipiai i bellder mawr oddi- wrth y tir, yn mha fan y troid fi o am- gylch mewn Uyn tro anferth, a suddais i gryn ddyfnder. Pan oeddwn yn o bìr dan y dwfr dechreuais ofhi na chyfodwn mwy. Ond o'r diwedd Uwyddais i ddy- fod i'r wyneb, a deallais fod i mi ham- dden i gy'rhaedd y lan cyn y torai y don arall arni, ac ymegniais i nofio tu ag ati. Ac wrth ganfod fy sefyllfa ueidiai dau o'r brodoiion i*r môr, a thrwy fod peth amser cyn Tr don fy nal, ÿnghyd