Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

Y DRYSORFA. Rhif. xciii.] MEDI, 18:38. [Llyfr VIII. BUCHDÍIAETH Y PARCH. JAMES OWEN. Ganwyd y gwr duwiol hwn yn y Bryn, gerllaw Caerfyrddin, Tachwedd 1, 10.54. Yr oedd ei rieni yn barchus. Ond fo ddioddefodd ei dad lawer yn amser y rbyfel gartrefol oedd yn y wlad y pryd hyny, oherwydd ei fod ef yn tueddu yn gryf o blaid y brenin. Dodwyd Mr. James Owen mewn Ysgol gyda Mr. Picton yn Xghaste.ll Caerfyrddin, ac wedi hyny gyda Mr. Phillips o*r un dref. Yr oedd ei awydd am ddysgeidiaeth yn fawr iawn Efe a Iynai wrth ei lyfr. Pan oedd yn yr ysgol golenwyd ei feddyliau yngylch mawr bwys gwirioneddau y Bibl. 0 hyny allau addurnwyd ef a grasan yi Êfengyl fel y bu yn addurn i grefydd Crist ddyddiau ei oes. Tueddwyd ei feddyliau yn gryf at waith-mawr y weinidogaeth. Ei dad, pan ganfu ynddo dueddfryd duwiol, ynghyd âg awydd a medrusrwydd nodedig at ddysgeidiaeth, a ymdrechodd, er fod ganddo liaws o blant, ac nad oedd yn perchen Ilawer o'r byd, i roddi iddo ddysg addas at y swydd sanctaidd. Ymhen ysbaid o amser anfonwyd ef i gacl ei ddysgparottoawl i Brynllyw- arch, Sir Forganwg, preswylfod y Parchedig a'r dysgedig Samuel Jones, o dan nawdd yr hwn y dysgodd efe Philosophyddiaetb a Dnwinyddiaeth. Wedi iddo ymadael o Bryn llywarch, efe a aeth at ei dad bedydd, y Parch. James Howell, gwr Eglwysig. Pan oedd efe yno, efe aymroddodd i chwil- io i mewn i*r ddadl boethlyd ag yd- oedd ar droedy dyddiaubynyyngbylch Cydffurfiad ac Anghydffurtìad, ac oherwydd rhyw gaethiwed cydwybod Da y gwyddai efe fod yr Ymneillduwyr dan raddau mawr o ddirmyg, a'u bod yn cael eu bamgylchynu gan wrth- wynebwyr galluog, ac mai ös ymlynai efe wrthynt nad oedd iddo ddysgwyl dim llai na dirniyg a thlodi. Ünd yr oedd ei wrthwynebrwydd ef i gydymrîurfio á'r Eglwys wladol yn gyfryw, nad ellid ei symmud ymaith â gobaith elw a dyrchaíiad. Ac wedi hir a dwys ystyriaeth o"r achos hwn, efe a anturiodd ymuno á'r blaid er- lidiedig a dirmygedig. Efe a ddecb- reuodd ar waitb y weinidogaeth yn Swansea, fel cynnorthwýwr i*r Parch. S. Hughes.* Ond buan yr erlidiwyd ef oherwydd ei anghydffuríiaeth, fel y bu gorfod arno fíbi am noddfa, yr hon a gafwyd iddo am ryw hyd yn Bodwal, Swydd (ìaernarfon. Panfyddai efe yn rhydd oddiwrth lafurio yn y weinidog- aeth efe a astudiai dros unawrarbym- theg yn y dydd, gan faint ei avvydd am wybodaeth. Yn y flwyddyn 1676 efe a wahodd- wyd i Sweeney, gerllaw Croesoswallt, ac wedi iddo fod yno yn pregetbu yn llwyddiannus dros ryw hyd, efe a ymroddodd i daenu gwybodaetb o'r Efengyl gyda mawr zel, ac o'rberwj'dd efe a erlidid yn ddirfawr. Efc a gym- merwyd i fynu am bregeihu, ac fe "i dodwyd ef ac amryw o'i wrandawyr yngharchar yn Nghaerwys, Swydd Flint. Ond drwy ryw gamgymeriad, fe ganfuwyd nad oeddis wedi ei gar- charu yn ol rbeol y gyfraith, ac o herwydd byny, fe'i cynghorwyd ef i ddefnyddio y gyfraitb i gospi ei wrtb- wynebwyr. " A phan glywodd yr a deinìlai, efe a. dueddwyd i ogwyddo j Ynadon heddwch byny, hwy a ofnas- atyr Ymneüìduwyr. Llawer a ym- ant yn ddirfawr, a gollyugasanf ef a'i resymodd ei Rieni âg ef ar yr ac'ulysur j gyfeillion yu rbydd. Ond ni ddefnyriu- hwn, canys Eglwyswyr crj'fion iawn j----------------—----------- ■ oeddynt bwy. Mr. Howell hefyd,yng- Gwel Hanes bywyd y Parch. Stephen hyd ág amryw o'i gyfeillion a ymdrech- ! Hughes >u y Rhífyn ddiweddaf, tu dalen ent i'w ogwyddo at yr Eglwỳs wladol. 225-