Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

DRYSORFA WESLEYAIDD. Rhif. 4.] EBRILL, 1822. [Cyf. 14. BUCHEDDAU. HANES MARTIN LUTHER. (Parhàd q tu da!. 84.) O'aamser yr urddwydef yn ddoctor, yn y flwyddyn 1612, ymroddodd ei bun yn dradiwyd i astudio yr ieithoedd Groeg a Hebraeg, ac esbonio yr ysgrythyrau yn gyhoeddus, yn enw- edig Epistolau St. Paul at y Galatíaid a'r Rhufeiniaid, yn nghyd â'r Psalmau. Dysgeidiaeth a ddechreuodd adfywio yn hynod ; yr oedd Erasmus yn offeryn defnyddiol iawn iddo yn hyn. Yn yr amser hwn, yr oedd yn dra Uwyddianus yn gwrthwynebu Philosophyddiaeth Aristotle, ac yr oedd ei fywyd yn dra difrycheulyd pan yr oedd fel hyn yn palmantu y ffordd i'r diwygiad mawr a weithiodd Duw trwyddo. Bydd yn angenrheidiol i sylwî yma, na fu cyflwr yr eg- Iwys erioed yn fwy llygredig na'r pryd hwq. Y pabau Al- exander y VI, a Juüus yr II, oeddynt yn cael eu cashau yn gyfîawn: ac am Leo y X, yr hwn oedd yn awr yn llenwí y gadair, gŵyr y byd pa mor ddigrefydd oedd efe; ac fel y dyvred Esgob Burnet, « Yr oedd ymddygiadau yr offeiriadau trwy holl Ewrop, wedi bod yn hir yn waradwydd igrefydd ; yr esgobíon yn gywilyddus o'r anwybodus; anaml eu caed yn eu hesgobaethau, oddigerth i lodçíesta mewn gwleddoedd uchel; a'r holl effaith oedd eu presenoldeb yn ei gael, oedd Uygru eraill drwy eu hesiampl ddrwg. Mewn gair, yr oedd yr holl esgobion, mynachod, a'r offeiriadau uçhel, ac isel radd, wedi Hygru eu ffyrdd mor fawr, nes yr oeddynt yncael eu ffieiddio; ac addoiiad Duw wedieilygru gan ofergoelioiî, fel yr oedd yr angeu mwyaf am ddiwygiad.' Yti yramgỳlch-, iad hwu, Lutber, heb fwriadu y ŵtj betb, a arweiniwyd o ddechieuad bychan i berfleithio y gwaith a gawn yn awr ei olrhain. Y Pab Julins yr II, a ddechreuodd adeiladu yr eglwys ar- ddercbog St. Petr, yn RUufain, ac a'i gadawodd heb eî gor- phen i'w ddilynwr Leo y X, yr hwn oedd mewn awydd Ebrill, Î822.J Q