Welsh Journals

294 TESTAMENT CAMPBELL. fa a'i Eglwys. Michselis, a'r rhan fwyaf o feirniaid y Cyfandir, (eb efe,) ac hefyd Mr. Hewlett, acereill, yn ein gwlad ninnau, yd- ynt yn pleidio y golygiadblaenaf; ond rnaí yr olaf a gymraeradwyir gan y rhifedi mwyaf o esbonwyr Iuddewig a Christionogol; ond fod Îr ysgrifeniadau Chaldeaidd yn ei chym- wyso yn gyfangwbl at amgylchiadau y gen- edlluddewig. 14. Rhai o'r esbonwyr a ddywedant fod y Priod-fab yn arddangos Crist, a'r briod-ferch yr Eglwys; a hwy a gyfeiriant at Eph. 5, 27, fel sylfaen i'w barn. 15. Llawer a feddyliant mai prif amcan y gân yw dangos gweddeidd-dra priodas; ac nas dýlai neb fod à mwy nag un wraig ar yr un amser. 16. Barna rhai fod y Caniadau hyn wedi eubwriadu i gael eu canu gydag offer cerdd, ar amserau neillduol; ac er cadarnhad o'r farn hon, cyfeirir at Psalm 45. Y neb a chwennycho wybodaeth helaeth o'r pwnc a ddadleuir mewn perthynas i'r llyfr hwn, dar- llened waith yr awdwyr a enwyd, ac hefyd Doederlein, Dathe, Ga'ab, Hezel", Lessingius, A. Rupertus, J. G. Herder, W. F. HuCnagel, H.E. G. Paulus, J. C. Yelthusen, J. F. Am- mon, C. F. Staudlin, J.Y. lpeien, J. B. Luder- wald, Van Rooten, Anne Francis, Thomas Harmer, Thomas Williams, J. II. Kiste • maker, M. F. Uchlemann, J. Frìdericus Schelling, G. F. Seiler, D.D., W. Wright, LL.D. &c. 17. Bu y llyfr hwn yn ddiweddar yn destun dadl rhwng Dr. J. Pye Smith, Dr." J. Ben- nett, a'r Parch. W. Walford; ac yr oeddent yn wahanol eu barn am dano i Dr.P. Smith. Mae Dr. J. P. Sroith yn gwrthod yr ystyr gyffelybiaethol yn gyfangwbl; a gellir me- dclwl y byddai yn liawn cystal ganddo ef weled y Bibl yn cael ei rwymo hebddo. Y mae yr ystyr gyffelybiaethol yncael ci gwrth- od hefyd gan Èichnorn, Jahn, Banner, a De Wette; a chyfrifa rhai o honynt, os nid pawb, mai casgliad o ganiadau carwriaethol ydyw. 1S. Rhai a ddywedant iddi gael ci hysgrif- enu yn amser Salomon, ereill mai wedi hyny y cafodd ei chyfansoddi. Mae De Wettc o'r farn flaenaf, a Rosenmuller yn dal yr olaf. 19. Mae yn debyg fod y rhai sydd yn dal rhyw ystyr ysbrydol a chymhariaethol yn cyf- arf'od ag anhawsderau wrth ei hesbonio. Ös dilynant ddull Origen o egluro pethau, bydd yn anhawdil iddynt ddwyn llawer o ddynion i edrych ar gân, o'r fath ymadroddion â hon, ac heb enw Duw o'i mewn, fel Sanctum Sanc- torum yr holl Fibl. Ac o'r tu arall, i'e ddich- ou y rriai a bleidiant ystyr gnawdol, a chyfeir- iad at biiodas, ac a ddywedant mai chwantau o bleserau corfforol, ac mai chwennychiad am fwynhau pleserau perthyuol i Deml yr Os Sacrum, oedd yn llywodraethu meddwl y Bardd, ac yn cyffrôi ei awen i gymmeryd ehediad mor uchel a bywiog,—feddiehon y byddai yn anhawdd iddynt wneyd llawcr o synwyr o bob ymadrodd, yn yr ystyr hyn, ag y mae y gân hon yn gynnwys. Nis dywedaf ragor yn bresennol. Gobeithiafy cafweled rhyw rai ereill, mwy medrus, yn cymmeryd y pwnc mewn llaw, ac yn ei egluro. Athrofa Ffrwdyfal. W. D. TESTÄMEHT OAMPBELL. PARHAD O DTJDAL. 168. II. Yn y bedwaredd bennod o Fatthew, cawn ymddyddau rhyfeddol rhwng yr Iesu a Satan, Diabolos. Y diweddaf a ddywed wrth y blaenaf, yn y drydedd adnod, " Os Mah Duw wyt ti," Ei t/ioç a rov <3>iov; ac yn y chweched adnod, cawu yr uu bôd yn adrodd yr un geiriau yr ail waith,—"Os Mab Duw wyt ti." Yn hyn oll fe welir mai nid Iuddew na Chenedl-dd'yn, nid cyfaill na gelyn dynol, oedd yn siarad â'r Iesu'; ond Satan, (Diabolos,) un ag oedd yn coffâu yr ysgryth- yr,—"Canys (meddai efe) ysgrifenwyd y rhydd efe orchymyn i'w ang\lion amdanat;" îe, yr hwn oedd, yn ol Matthew yn 9, 34, o arclion tôu daimoniôn (hasatan) o satanas, Satan, "penaeth y cythieuliad." Yn ben- aeth ar y rhai hyny a "lefasant, gan ddyw- edyd, Iesu, Fab" Duw,* beth sydd i ni a wnelom â thi? a ddaethost ti yma i'n poeni ni cyn yr amserf A'r cythreuîiaid a ddeisyf- asant (parehaloun) arno^ gan ddywedyd, Os bwri ni allan, caniatâ (epitrepson) i m fyned ymaith." Yn ol Marc 5, 7, cyfarchodd " yr ysbryd aflan" ef, "gan waeddi âllefuchel, Beth sydd i mi a wnelwyf â thi, Iesu, Fab y Duw goruchaf? IV ydwyfyn dy dynyedu trwy Dduw, na phoenech /?." Âc, medd Luc 4, 41, y bodau yma, " cythreuliaid hefyd a aethant aílan o laẃer, dan lefain, a dywed- yd, Ti yw Crist, Mab Duw. Ac efe a'u cer- yddodd hwynt, ac ni adawai iddynt ddywedyd y gwyddenc mai efe oedd y Crist." Tebygem yr arwydda y geiriau yma, mai nid bodau an- wybodus iawn oedd yr ysbrydion hyn. Nid un nad oeddynt yn ei adnabod oedd lesu o Nazareth. Nid ánwybodus oedd cynuwysiad y geiriau " Crist, Ma'b Duw," iddynt. Nage; canys meddai yr hanes, "Myfi a'th adwaen pwy ydwyt, Sanct Duw." Dyna ddywedas- ant, a chan hyny nid oes lle hanesyddol dros gyíìeithu y geiríau addywedodd Diabolos yn Matth. 4, 3, a'rö, El LHOÇ H 70V QíOV, "Iftliou be God's Son; " ond yn hytrach yr hanes a ddcngys ci f'od yn deitl adnabyddus, yn enw, ac fod" rhyw neillduolrwydd yn per- thyn iddo, rhyw fawredd ag a allai wneyd y " cèryg hyn fod yn fara," tSçc. Y dysgedig Middleton sydd wedi profl nad arwydda uios tou Theou, neu uios Theou, yn un íle y gwelir hwynt, is synwyr, neu synwyr llai, (lower sense,) naga wna o uios,tou Theou, ag sydd yn wastad i'w hystyried yn y synwyr uchelat', (higher sense.) Er enghraifft, cawn Îr Efengylwr Marc ei hun yn dywedyd am yr esu, Marc J, 1, Uiou tou Tlieouf Yn Ioan 10, 3G, yr un frawddeg a ddefnyddir gan yr Iesu am dano ei hun, otieipon Uios tou Theou ' Vma, sef Malth. 8, 29, Alexan<)er C^mpbell a gyfieilha, "Wli.it liast thou to do with us, Son of God ì " tian adael all.in Jesou o flaen «ie tou Theou, gyda rliai llawysgrifaa, a Griesbach; ond byrbwyll y gwnaelh hyn, am Matth. a grybwylla "aigla Iesou íinle uie facile negligebalur." r Yn ol Alex. Campbcll, *' Son of God."