Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

110 EVAN EVANS, NANTYGLO, A'R TREFNYDDIUN CALFINAIDD. St. Iago, is-ddeon, a chaplan yn St. lago ; clochydd cell ddirgel ei Mawrhydi, tri is-glochvddion, 48 o gap- laniaid cj'ffredinol, deg o offeiriaid cyffredinol, a phreg- ethwyr a darllenwyr yn y Capel Breninol, Whitehaìl, Windsor* Hair.pton Court, a Kensington. Y corff mawr hwn o offeiriaid, a ystyrir yn anghenrheidiol i wneyd y Llys yn grefyddol, nid ydynt, wrth reswm,yn caefen talu oll, onite ni fyddai £1,236 fawr o beth rhyngddynt; ond y penodiadau a ystj'rir fel yn arwain i leoedd o werth yn yr Eglwys. Mae Deon y Capel Breninol yn derbyn tâl o £200 y flwj-ddyn ; yr Is-Ddeon, yr hwn a benodirgan y Deon £91. Yr 16 o Foneddigion y Capel, y rhai hefyd a benodir gan y Deon, i gynnorth wj'o jT còr-ganiadan, a dderbyniant £73 y flwyddyn yr u'n. Nid yw yr 48 Cap- lan cyffredinol yn derbyn un tâl am eu gwasanaeth ys- brydol ; ond y mae yr offeiriaid a fyddont yn gweinid- ogaethau yn cael £73 yr un. Heblaw y rhai a enwyd, y maehefyd jT swyddwjT canlynol yn perthyn i'r Capel Breninol—Dau Organj'dd a dau Gj'fansoddwr Peror- iaeth, £73 yr un ; Crythwr, £40; Rhingyll ac arolygwr y Ŵisgfa, £282 ; Gwastrawd y Wisgfa, £51; Meistr y Plant, (Cantorion,) £50 yr un am gynnal- ineth a dysgeidiaeth deg, £500. Yr oedd gynt Gapel Alraaenaidd, Ffrengig, iic Is-Ellmynvidd yn gyssyllt- iedig â Theulu y Penadur, ond jt maent oll wedi eu rhoddi i fj-njT, oddieithr y Capel Almaenaidd, Ueymae swyddogion yn derbjm taliadau canlrnol:—Caplaniaid, £243; Darllenydd, £6'2 ; Clochydd, £60; Porthor £60 ; a ganiateir am anghenrheidiau, j£\6. Corff Meddj-gol y Teulu. Traul v Sefydliad liwn,— .£2,700. Mae cymmaint o anghenrhaid am ddarpariaeth gj'fer- byn ag iechjTd naturiol y LIj's, ag sydd am ei gyflwr crefj'ddol ; gan hjmy, yr ydym yn cael fod y corff hwn yn cynnwys y swj'ddogion canlynol:—Dan feddyg yn gyffredinol, pum meddj-g jTn anghj-ffredinol, dau feddj-g o fydwyr, meddjTg i'r teulu, dau uch-lawfeddyg, llaw- feddyg o fydwr, llaw-feddj-g i'r teulu, pedwar llaw- feddj'g yn anghj'ffredinol, dau o apothecariaid personol, tri o apothecariaid teuluol, dau o apothecariaid anghyff- redinol, dau ddant feddj'g, dant feddyg i'r teulu, clnst- feddj'g, lljTgad-feddj'g,ewin-feddjTg, heblaw dauoapo- thecariaid i'w Mawrhydi yn Ynys Gwyth ! Rhai o'r swyddogion hyn adderbjmiant huriau penodol, acyjmae ereill yn cael eu talu fel y bj'ddo eti gweith j-n gofyn. A'rapothecnriaid, cytunir yn mlaen llaw, am j'cyffyriau a'r gweinyddiadau. Mae apothecari y teulu yn Wiiídsor jm derbyn tâl o rf'SOO y flwyddyn. Mae y ies flaenorol o swyddwyr, a'r rhan fwyaf o honjmt yn hollol ddiles, yn ddigon i synu pawb fod y wlad wedi eu goddef, nac yn gallu eu cynnal, dros gymraaint o amser; ond nid yw hjm ond dechreu,— nid yw ddim at yr hjm sj'dd i ganlj-n, a gosodwn y cwbl gerbron ein darllenyddin mor fuan ag y gallwn. fPw barltau.) EVAN EVANS, NANTYGLO, A'R TREFN- YDDION CALFINAIDD. " Wele ddagrau y rhai'gorthymedig heb neb i'w cysuro ; ac ar law eu treiswyr yr oedd gallu, a hwythau heb neb i'w cysuro."—Preg. 4, î. GYiiwr.Anw'YR. Hoff,—Gyda theimladau gofidus yr wyf yn ysgrifenu. Yr wyf wedi cael fy ngyru i gym- meryd y Ilwybr hwn i'm hamddiffyn fy hun, trwy fod y Corff wedi llwyr wrthod rhoddi gwrandawiad i'm hachos, ond cymmaint ag y maent wedi drin arno ynfy nghrfn ; tra, ar yr ttn pryd, jTmae eu byrbwj'lldra hwy eu hunaín wedi achosi cannoedd o bunnau o golled ar fy meddiannau, a thra y maent hefj-d wedi rhoddi gwrandawiad yn f/ ngliefn i'm gwrthwynebwyr chwerwaf, ac wedi ymosod ar fy nghymmeriad, heb roddi un lliw o gyfle i mi amddiítyn fy'hun, a'm con- demnio heb i mi gael cymmaint â chly wed fy achos yn cael ei drin. Wrth ddechreu fy amddiffyniad, dymunaf roddi ger- bron y darllenydd rai nodiadau rhagarweiniol. Yn y l!e blaenaf, dynmnaf Itysbysu y Imasai yn well o lawer genyl'gael trin yr achos hwn yn gyfiinachol, fprimtn,) h wng y ooirì'a minnau ; ;ic yr wyf bellach wedi aios bljmyddau i geisio hyny, ond y mae y corff wedi llwyr wrthod trefnu un cyfle i'w drin wyneb yn wyneb. Mae y peth wnaed yn fy nghefn, gan ei fod wedi ei wneyd, fel deddf y Mediaid a'r Persiaid, er y gwj-ddant, ac er jt addefa Iliaws o honynt yn y cornelau, nad yw jt ymddj'gind ttiag ataf wedi bod nac jTn deilwng, nac j'n rheolaidd ; a chymmerir esgus i wrthod trin fy achos, am nad yw fy llythyrau atynt y cyfryw ag y maent yn ewyllysio. Yr wyf j-n hysbjTsu hefyd, fymod, nid yn nnig wedi ceisio lawer gwaith cael trin yr aehos yn gyfrinachol, rhyngom â'n gilj'dd, ond yr wyf hefyd yn foddlawn jt awr hon i ddyfod i'w cyfarfod lle yr ewyllysiont, ond iddo fod jrn rhyw le o fewn Deheudir Cj'mru, i drin yr achos hwn wyneb yn wyneb ; a byddafyn foddlawn i fyned i lawr ac i fyny gyda phob peth sydd wir yn fy erbyn neu o'm plaid, ond iddynt hwythau fod yn fcdd- lawn i wnej'd yr un modd. Yn nesaf, yr wyf yn hyshysu fy mod, wrth ysgrifenu, yn ystyried fy mod jTn achwyn ar Gorff obobl agy mae cannoedd o honjmt yn anwyl a hoff genyf, a phobl ag y mae lliaws o honynt jTn enwog mewn duwioldeb a rhinwedd ; gan hj-njT, gellir meddwl mai blin aphoenus genyf orfod gosod yr achos j'n gyhoedd, agellir meddwl nas rhoddaswn ef pe cawswn ei drin yn gyfrinachol ; ond o'r tu arall, gan fod y natur ddynol yn j'mddwyn yn anmherffaith, hyd y nod yn y goreu o ddynion, yr wj-f j-n appelio at y cyhoedd y gwj'ddant fod enwadau ereill a'r wlad yn gyffredin, yn ystyried fod y Corff parchus a enwais, ya arfer, yn gyffredinol, dra-awdur- dodi ar eu gilydd, neu o leiaf, yn ttieddu yn mhell y ffordd hono, ac nad peth newydd yw llethui/ blaid wanaf mewn achos o j'mrafaei, fel y mae bron yn annichon- adwy i'r profedigaethus gael chwarae tèg ; ac yn enwedig, fod i'r profedigaethus dàywedyd dim yn eu herbyn, er i hj-njT fod mewn ffordd o hunan-amddi- ffyniad, ei fod, meddaf, yn beth tebj'g i bechod an- faddeuoL Hefyd, yr wyf jTn hysbysu am ba beth bj'nag a ysgrifenwyf ar y pen hwn, fy mod yn bwriadu rhoddi fy enw priodol wrtho; gan hynjr, na byddaf yn atebol am unrhyw ysgrifau a ddichon ymddangos ar yr achos hwn heb fod fy enw i wrthynt. Nid wyf j'n ysgrifenu Vr dyben o ddolurio teimladau neb ; ond, er hyny, yr wyt yn gydwybodol yn ystyried ei bod yn ddyledswydd arnaf wneyd achos a sefyllfa jt ymrafael rhyngom yn gyhoeddus, yn wjmeb fod y Corff wedi gwrthod ei drin j-n fy wyneb, i geisio terfj-nu y ddadl j-n gyfrinachol. Nid wyf yn bwriadu sefyll j'n gaeth ar eiriau, ond dangos ymddygiadau, ac os dj-g- wydd i ddim ag a fj'ddo yn wir achot, tramgwydd, lithro i mewn i'm hj-sgrifâu, dj'mttnaf arnynt ei faddeu» Gan y bwriadwj'f osodamryw o'mlIythjTau gerbron, gan ddechreu ar rai o'r rhai diweddaf, maeyn anghcn- rheidiol i mi, yn mlaenaf, roddi braslun byr o'm hanes jTn fy mherthynas â'r amgylchiad tan sylw, cyn y gallaf roddi y cwbl yn ddealladẃj'. Yr oeddwn, er ys blynyddau jTn ol,pan oedd yramser yn dda, wedi anturio mewn ffordd fasgnachol gj-da phethau ag oeddwn yn feddwl y gallaswn wneyd daioni oddiwrthynt; ond pan newidiodd yr amser er gwaeth, safodd swm mawr o eiddo ar fy llaw, fel nas gallaswn eu troi yn arian ond yn dra araf, nes oeddwn yn methti cyfarfod amryw ofynion mewn amser prydtuwu ; ond nid oedd hyn wedi peri dyrysiad ar fy aingylchiadau, ac yr wyf yn credu etto y buaswn, jTn y diwedd, yn gallu troi fy eiddo yn fanteisiol, pe gadawsai y frawdol- iaeth lonj-dd i mi; ac ybuasai genyf,nid yn unigddigon ì dalu i bawb, ond hefyd weddill, ac na fttasai y siom- nedigaeth ddim amgen nâ methu dirwyn yr anturiaeth 1 derfyn raewn cyn lleied o amser ag a ragolygwvd. Rhwyfais fel hj-n trwy y tònau tros tua thair blynedd o amser drwg, gan dalu symiau i fyny. hcbf/ned i ddyled netcydd. Âr yr adeg hono, a phan oedd yramser hefyd yn dechreu gieelh, cadwyd CyfeisteddfoJ (committee,) ar ddydd Cyfarf'od Misol j'n y Casbach, swydd Fynwy, yn Chwefror, 1844, yn fy absennoldeb, a phan y gwj-ddid vn hysbys fod cystudd trwm ac angeuol yn fy nheulti, i drin fy amgylchiadau i a brawd arall, yr hwn hefyd oedd yn absennol. Ymddengysi'r Gyfeisteddfod hono gael ei galw ynghyd yn afre.olaidd, heb ei henwi na i hawdurdodi gan y Cyfarfo'd Misol, ond personau yn galw eu gilydd i dŷ yn v ponttve-í'; neu, mewn gririau eieill, cyfarfod cwrt i, rorue/ oedd, mewn gwiríonedd. Cymmerodd y (lyfcisteddlod Iicüc aw dwciü y iaiiod