Welsh Journals

CYHOEDDIAD MISOL Y BOBL RHIF. XXXIV. CYFROL IV. I0NAWR, 1879. MR. JOHN OWBN GRIFFITH (IOAN ARFON.) dydd. YMA ddarlun campus o un o feirdd niwyaf ad- nabyddus a chyfrifol Cymru—gẃr ag y mae ei lwyddiant fel masnachwr, ei synwyr da a'i hyn- awsedd fel dinesydd, ei wladgarwch twym, di- eithriad fel Cymro, ei brofiad fcl llenor a beirn- iad coeth, galluog, ei athrylith fel bardd gwir awenyddol, ac, yn arbenigol, ei onestrwydd a'i ddiffuantrwydd fel dyn, wedi enill iddo barch dwfn gan bawb o'i gydnabod o Gaergybi i Gaer- Ganwyd Ioan Arfon mewn tyddyn bychan o'r enw Fronllwyd» enu, a rhifo, er, hwyrach, fcl llawer seìf-taugìit man, prin y gŵyr efe pa fodd y dysgodd. Clywsom ef yn dyweyd unwaith—anfynych iawn y bydd y bardd yn siarad am dano ei hun— nad ydoedd yn cofio ei hun heb fedru darllen Cymraeg, na wyddai pwy a i dysg- odd, ond y rhaid ei fod yn .ddyledus i raddau i'r Ysgol Sul. Y mae y sefydliad daionns hwnw w.edi rhoddi cychwyn i lawer Cymro gwych, erioed ; ond, ys dywedai F'Ewythr llobert ar yr " Aelwyd," " mae 'isio pen, wel-di, ne ni neitb ysgol fawr o lcs," ac " nid pen ydi pob clap íotho'n sefyll ar 'sgwydde, wel-di." Chwarelwr ydoedd tad Ioan Arfon, a bu raicl i'n gwron ddilyn ei riant i chwarel Llanberis cyn bod yn ddeuddeg oed, yn unol ág Waenfawr, ger Caernarfon, tua chanol y flwyddyn 1828. _ Enwau ei rieni oeddynt Owen a Jane Griffith, ac efe oedd yr ieuengaf, ond un, o ddeuddeg o blant fu iddynt. Gan fod yr ardal yn hollol amddifad o ysgol ddyddiol hyd nes oedd ein harwr yn tynu at ddeg oed, ychydig iawn o fanteision addysg a gafodd yn moreu ei oes, er fod, mae'n ddiau, ei awydd am ddysg yn fawr ar y pryd. Modd bynag, er gwaethaf ei aní'anteision, dysgocld ddarlleu, ysgrií'- arferiad yr ardal y pryd hwnw. Ymddengys, modd bynag, mai nid llawer o íiâs a ga'i Ioan ar yr alwedigaeth hono, serch iddo ei dilyn yn ffyddlawn, a gweithio yn galcd, am rai blynyddocdd. Na, yr oedcl rhyw ysprycl yn y llanc yn ymddyheu am adnabyddiaeth o fyd llawcr eangach nag ardal Hraenfawr, a llawcr mwy äyddorua a rhyfcdd nag hyd yn nod llech-haenau y chwarel yh yr hon y gweithiai. Ecl y brcfa yr hydd ani yr afonydd dyfrocdd," felly