Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

CHAR L E S O* A L A. Cyf. L—Rhif. 18.] DYDD IAU, AWST 26, 1859. [Pbis Un Geiniog. Y GENADAETH GARTREFOL. Traethawd buddugol yn Nghyfarfod Llenyddol Èeäumaris. GAN Y PARCH. W. WILLIAMS, BEAUMARIS. " Gan ddechreu yn Jerusaìem"—Luc xx;v. 47- Os oedd yn rhaid i'r apostolion " ddeehreu yn Jerusalem" cyn troi allan i'r holl fyd, yna ym- ddengys eiihod yn ddyledswydd arnom ninau hefyd i wneyd ein goreu o blaid y Genadaeth Gartrefol, am fod " úr lawer eto heb ei fedd- ianu." Gan fod yr efengyl mor werthfawr yn ei dylanwad ar drigolion pellenig y ddaear, oni fyddai ei dylanwad yr un mor werthfawr ar yr haner-paganiaid sydd yn byw yn ein nrysg ? Y mae'n wir fod rbai parthau gwledig o'r deyrnas gyfimol yn fwy amddifad o foddion crefyddol nac ereiìl. Gellir caní'od hefyd hyd yn nod yn ein prif 'drefydd, lle mae cynifer o eglwysi a chapeli, yn nghyda gweinidogion o dalent a duwioldeb yn gweinyddu ynddynt, luaws mawr yn esgeulus am feddu gwybodaeth grefyddol. Yn y flw^-ddyn 1819 y sefydlwyd y Gym- dejthas Genadol Gartrefol gyntaf yn Lloegr; cyn y' pryd hwnw nid oedd yr un sefydliad o'r fath mewn gweithrediad yn yr holl deyrnas Amcan y Ge.nadaeth Gartrefol ydyw dwyn yr I cfengyl i mewn i barthau amddifad ohoni. Er I mai amcan penaf y goruchwylwyr ydyw pre- j gethu'r efèngyl, eto, pan y bydd Duw yn ben- ■ dithio eu llafur, sefÿdlant eglwysi ac Ysgolion | Sabbothol; dosbai-thant gopiau o'r Ysgrytlí- I yrau, yn nghyda tlnaethodau i'r bobl. Cyfar- | íyddant â chryn lawer o wrthwynebiadau, ond j nid ydyw eu llafur yn ofer. Yn bresenol y mae ; gan yr eglwys Gristionogol ei chenadau mewn j amrywiol barthau o Loegr a*r Iwerddon : ânt o ! dý i dý, a phregethant yn gyffredin yn yr awyr j agored. Y mae'r sefydliadau hyn wedi bod | eisoes yn offerynol i ddwyn yr efengyl i mewn j i amryw o bentrefydd lle yr oedd o'r blaen yh : anadnabyddus, ac hefyd i ddychwelyd lluaws o \ eneidiau at y Gwaredwr. Ar y cyfan, y mae I gan gyfeillion yr achos hwn lawer o achos j diolch i Dduw, ac i gymeryd cysur. Hefyd, y mae'r Genadaeth Gartrefol yn cael I ei dwyn yn mlaen gyda gradd helaeth o íwydd j iant mewn ardaloedd nes atom na siroedd i pellenig Lloegr a'r Iwerddon. Y mae gwaith | mawr yn caei ei gyflawni y blyneddau hyn yn y parthau tyWyll hyny o'n gwlad sydd yn terfynu rhwng Cymru a Llöegr, sef goror Clawdd Ofîa. Y Trefnýddion Calfinaidd, yn fwp,f heilldual, sydd yn llafurio yn y maes hwn; ac, yn ol ad- roddiadau diwéddaraf y cenadau, gyda gradd helaeth o Iwyddiant. Dywed un adroddiad " fod amryw addoldai newyddion wedi eu had- eiladu y blyneddau diweddaf, a'r gwrandawyr yn y gwalaanol orsafoedd yn lluosog; a lîawer wedi eu hyehwanegu atyr eglwysi." Meddyliwn am siroedd Caerlleon, Amwythig, Henffòrdd, &c. Dywedir fod ynddynt rai miloedd eto o'n cyd-ddynion yn meirw o eisieu gẁybodaeíth; a phob cyfleusdra genym ninau i lafurio yn eu plith i'r dyben i'w goleuo. Y mae yn ein gallu i anfonymwared iddynt. Y maent wedi eu gosod gan Ragluniaeth megys yn ein hymyl, i brofì giym ein cariad. Tra y mae llewyrch haui yr eféngyl yn goleuo parthau ereill o Loegr a Chymru, y mae cwmwl dudewyn eu gorchuddio hwynt, ac yn eu cadw mewn dygn dywyllwch. O ! y drygioni sydd yn cael ei gyflawni yn y manau hyn,—y meddwi a'r halogi Sabbothau, &c.:; ac eto lluaws o grefyddwyr ein gwlad yn gallu byw yn ddiofal yn eu hymyl. Y nìae'n bryd defíroi i weithredu yn effeithiol o bíaid y Genadaeth Gartrefoì. Ai amser cysgu yw, pan y mae miloedd o eneidiau anfarwol ar gyffiniau ein Tywysogaeth freiniol mor anwybodus am Dcìuw, ei berfíeithiau, a'i lywodraeth ; am dan- ynt eu hunain fel troseddwyr; am ffordd iach- iawdwriaeth trwy yr hwn a osododd Duw yn iawn ; ac am ddyledswyddau pwysig Cristioii- ogaeth,—a neb o drigolion India neü Aŵica. Cynwysa ein testyn, ond odid, y gwahanol sefydliadau Cristionogol a gynelir gan yr eglw^ye yn" gyffredinol, o dan wahanol enwau, ond yn amcanu at yr un nôd pwysig,—sef, yr Höme Misŵonory"Societt/, y Town Missionary So- ciety, y Scripture Readers Society, jn nghyda'r Fisitors to Asylwns and Hospitals, &c.—y cyfan yn cydwéithio er dwyn oddiamgylch yr un dyben mawr o gael eneidiau i afael âg iach- awdwriaeth. Bwriadwn' gadw yr holl sef- ydliadau hyn mewn golwg wrtÌi fyned yn mlaen. Y inae sefyllfa foesoí llawer o'r Cymry, ysywaeth, yn nhrefydd mawrion Lloegr yn ddi- gon i beri i'r galon ddychlamu, y gwaed ferwi, a'r teimládau waedu, wrth feddwl am danynt. Y mae'r Genadaeth Drefol wedi bod yn fen- dithiol i lawer dyn ieuanc oedd unwaith yn grefyddwr gobeithiol pan yn gadael ei fro ened- igol,.ond trwy ddylanwad temtasiyrtau yn y dref boblogaidd a aeth yn afradlon; trwy ei ^ddwyn drachefn mewn edifeirwch i rodie llwybrau rhinwedd a chrefydd. ;GeIIir llefaru yn ganmoladwy am weithrediadau yr holí:gang*